De tien wijsheden van beurslegende Charlie Munger

Met het overlijden van Charlie Munger verliest Warren Buffett zijn onafscheidelijke rechterhand. Munger koesterde zijn imago van norse sidekick van ’s werelds grootste belegger, maar dat belette hem niet om gevatte beurswijsheden en levenslessen rond te strooien. Een greep uit het repertoire van een beleggersicoon.

Enkele weken voor hij 100 zou worden, blies Charlie Munger deze week zijn laatste adem uit. Zijn naam is voor altijd verbonden aan die van Warren Buffett. Het duo zette decennialang de lijnen uit bij Berkshire Hathaway, Buffetts beursvehikel waarvan Munger in 1978 vicevoorzitter werd. De schijnwerpers liet hij graag aan zijn goede vriend Buffett, maar achter de schermen was Munger invloedrijk als klankbord en inspirator van Berkshires beleggingsaanpak.

Als hij sprak - zoals tijdens de jaarlijkse algemene vergadering van Berkshire Hathaway, op een podium naast Buffett voor tienduizenden aanwezige aandeelhouders - was dat typisch in snedige oneliners. Af en toe haalde hij dan zijn klassieke ‘ik heb niets toe te voegen’ boven als Buffett weer eens minutenlang een vraag van een aandeelhouder had beantwoord. Het publiek smulde ervan.

Maar Munger had wel degelijk iets toe te voegen. Hij was een diepe en complexe denker, een belezen man ook, met een hekel aan vastgeroeste denkpatronen. Tegelijk hechtte hij aan ouderwets fatsoen, eerlijkheid en voorzichtigheid. Hoewel hij miljardair was, woonde hij nog altijd in het huis dat hij in de jaren 50 zelf ontworpen had.

En hij kon urenlang praten, tenminste als Buffett niet aan zijn zijde was. Zoals tijdens de algemene vergaderingen van het financieel conglomeraat Wesco, waarvan hij voorzitter was tot het in 2011 volledig door Berkshire werd opgeslokt. Voor beleggers, en voor al wie van het leven een succes hoopt te maken, had Munger wijze woorden te over. Een bloemlezing.

‘Elke vorm van slim beleggen is waardebeleggen: meer verwerven dan je betaalt’

Buffett en Munger verwierven faam als de ultieme waardebeleggers. Daarbij speurt een belegger naar aandelen die goedkoop lijken tegenover hun fundamentele waarde op de langere termijn. Waardeaandelen komen typisch overeen met bedrijven die robuuste cashflows en dividenden genereren, goed geleid worden en bij voorkeur over een ‘slotgracht’ beschikken die ze een sterke concurrentiepositie bezorgt. Een ijzersterk merk als Coca-Cola is er zo een.

Munger, niet Buffett, gaf de impuls voor de uiterst lucratieve beleggingsfilosofie van Berkshire Hathaway. Aanvankelijk kocht Buffett aanmodderende bedrijven tegen forse kortingen. Hij vergeleek die ooit met 'sigarettenpeuken' waar je een laatste trek uit puurt.

Munger raadde aan de horizon te verruimen. Hij overtuigde Buffett de blik te richten op sterke merken met trouwe klanten: die bieden het vooruitzicht op jarenlange cashflows, ook al betaal je daar als belegger wat meer voor. Of zoals Buffett het ooit verwoordde: 'De blauwdruk die hij me gaf was eenvoudig: vergeet wat je weet over het kopen van faire bedrijven aan prachtige prijzen, koop prachtige bedrijven aan faire prijzen.'

Een vroeg voorbeeld van die aanpak was Berkshires overname van See’s Candy Shops in 1971. Op aanraden van Munger betaalde Buffett een hogere prijs dan hij gewend was, in dit geval 25 miljoen dollar voor een snoepbedrijf met een jaarwinst van een bescheiden 4 miljoen dollar. Buffett zou het zich niet beklagen. See’s Candy Shops zou in de daaropvolgende decennia zowat 2 miljard dollar genereren voor Berkshire.

Overigens was Berkshire Hathaway zelf een sigarettenpeuk toen Buffett in 1965 de controle nam over het sukkelende textielbedrijf. Munger hielp mee er een indrukwekkend conglomeraat van te maken dat vandaag ruim 780 miljard dollar waard is op de beurs.

‘Veel diversificatie is krankzinnig’

‘Een van de meest dwaze dingen die ze je leren op de universiteit over beleggen, is dat je enorm moet diversifiëren. Dat is krankzinnig. Het is niet makkelijk om een overvloed aan goede opportuniteiten te vinden. Als je er drie in een jaar vindt, is dat veel. Als je een briljant idee hebt, ga er dan helemaal voor. Zet veel in.’

Dat deden Munger en Buffett onder meer met American Express. In 1995 investeerden ze 1,3 miljard dollar in de uitgever van kredietkaarten. Dat belang is intussen 25 miljard waard. De dividenden groeiden van 41 naar 303 miljoen dollar.
Munger vindt het logisch dat een klein aantal superbedrijven voor het gros van de klim van Wall Street zorgt. ‘We hebben geleerd dat zowat twaalf bedrijven het veel beter doen dan al de rest. Je moet er op zijn minst twee of drie van hebben’, zei hij eerder dit jaar. Met Apple als grootste participatie, zit Berkshire goed.

Munger zag Costco als zo’n megagroeier. Sinds 2010 vertwaalfvoudigde de koers van de Amerikaanse warenhuisketen. Hij was persoonlijk een van de grootste aandeelhouders. ‘Ik wou dat Amerika even goed werkte als Costco. Wat een zegen zou dat zijn voor ons allemaal. Ik ben een Costco-verslaafde. Ik zal er nooit een aandeel van verkopen.

‘Het grote geld zit niet in kopen en verkopen, maar in het wachten’

Veel beleggers zijn hyperactief. Ze laten zich leiden door een iets beter of slechter cijfer om de koop- of verkoopknop in te drukken. Of ze laten hun angst of hebzucht de overhand halen, waardoor ze geen rationele beslissingen nemen. Velen kopen daarom als de aandelen duur zijn, wanneer optimisme overheerst. En ze verkopen bij lage koersen, als de markt depressief is. Terwijl ze net het omgekeerde zouden moeten doen.

'De wereld is nog altijd niet vergaan', zei Munger meermaals op de algemene vergadering van Berkshire. Na regen komt altijd zonneschijn. De masterminds in beleggen nemen volgens Munger hun tijd, blijven kalm en zijn altijd zeer voorzichtig. Ze laten de tijd zijn werk doen. ‘Het is verbazend intelligent om als belegger gewoon op een stoel te blijven zitten.’ Geweldige bedrijven komen dips wel te boven, en groei op groei levert uiteindelijk fenomenale rendementen op. De occasionele beurscrash - een duik met 50 procent om de zoveel decennia - moet een belegger er ‘gelijkmoedig’ bijnemen, aldus Munger.

Druk handelen knabbelt ook rechtstreeks aan je beleggingsrendement. ‘Veel transacties doen, leidt tot overbodige transactiekosten’, zegt Patrick Millecam, fondsbeheerder bij Value Square, dat Berkshires filosofie van waardebeleggen omarmt.

‘En het leidt de beheerder ook af van de langetermijnhorizon. Je moet geduld hebben en kunnen wachten tot je gelijk krijgt’, onderstreept Millecam Mungers mantra. ‘De beurs kan lang irrationele prijzen uitspuwen, maar vroeg of laat dwingt de economische realiteit beleggers terug te keren naar de rationaliteit. Dat zien we ook nu weer: stijgende rentes hebben een einde gemaakt aan de durfkapitaalzeepbel. En er zijn al heel wat minder memeaandelen dan enkele jaren geleden.’

Het aandeel dat het langst in Berkshires portefeuille zit, is Coca-Cola. Buffett en Munger stapten 35 jaar geleden in de frisdrankenmaker. Het belang groeide van 1,3 miljard naar 25 miljard dollar, en leverde vorig jaar 704 miljoen dollar dividenden op. Meer dan genoeg voor Buffetts dagelijks blikje Coca-Cola.

‘Ga iedere dag een beetje wijzer naar bed dan je opgestaan bent’

Constant leren en gebruikmaken van je ervaringen maakt je niet alleen een betere belegger, maar ook een betere mens, benadrukt Munger. ‘Ik zie constant mensen vooruitgaan in het leven die niet de slimste, vaak zelfs niet de ijverigste zijn, maar ze zijn leermachines. Zeker als je nog een lang leven voor je hebt, is dat een enorme hulp. Zonder een leermethode ben je een mens met één been in een wereld die op je kont trapt.’

Ook tegenslagen helpen je slimmer en wijzer te worden. ‘Af en toe krijg je in het leven klappen. Enorme klappen. Onfaire klappen (Munger verloor zijn negenjarige zoon aan leukemie, red.). Sommigen komen die te boven, anderen niet. Neem de attitude van Epictetus (een Griekse filosoof, red.) aan: elke tegenvaller in het leven is een opportuniteit. Laat je niet onderdompelen in zelfmedelijden, maar gebruik die opdoffer op een constructieve manier.’

Kennis helpt je ook je tekortkomingen te beseffen. Als je een beleggersfout maakt, schrijf die dan op. Zodat je ze nooit meer opnieuw maakt. Beleggen in een te duur of wankel bedrijf, met een mank management of een slechte balans: iedereen kan fouten maken, maar een ezel stoot zich geen twee keer aan dezelfde steen. ‘Ik wrijf altijd mijn neus diep in mijn fouten’, aldus Munger.

Zelfkennis houdt daarnaast in dat je weet wat je niet weet. ‘We zijn niet zo slim, maar we weten min of meer tot hoever onze slimheid reikt. Dat is een heel belangrijk onderdeel van praktische intelligentie’, zei Munger. Hij en Buffett vertaalden dat door beleggingsideeën op drie stapels te leggen: ‘ja’, ‘nee’ en ‘te moeilijk’. Als ze het niet begrepen, lieten ze het links liggen.

Millecam koestert die aanpak. ‘Bij Value Square hebben we duidelijk gedefinieerd wat we wel en niet doen. We beleggen alleen in ondernemingen die we begrijpen. Zo beleggen we niet in biotechnologiebedrijven, omdat dat buiten ons competentiegebied ligt.’

‘Als mensen niet zo vaak fout waren, zouden wij niet zo rijk zijn’

Blijkbaar slagen veel beleggers er niet in de voorgaande wijsheid ter harte te nemen. ‘Als je zelf rationeel blijft, zal de domheid van de wereld je helpen’, orakelde Munger. ‘Onze ervaring leert dat goed voorbereid zijn, om dan op een paar momenten in een leven snel en ambitieus te handelen en daarbij het eenvoudige en logische te doen, vaak op dramatische wijze je beleggingsresultaten zal verbeteren’, zei hij.

Berkshire heeft meermaals bewezen groots te durven uitpakken als paniek en overdreven pessimisme heersten op de beurs. ‘Wees angstig wanneer anderen hebzuchtig zijn, wees hebzuchtig wanneer anderen angstig zijn’, luidt een bekende beleggingswijsheid van Buffett. Voor Millecam is het daarvoor belangrijk als belegger ‘je huiswerk te maken en diep genoeg te graven’ in je analyse. ‘Want de markt is heus niet zo efficiënt en alwetend als soms geponeerd wordt. Anders zou Berkshire niet kunnen bestaan.’

Dat wil niet zeggen dat beleggen makkelijk is. Integendeel, Buffett en Munger hebben geregeld laten verstaan dat zelfs de meeste professionele beleggers er maar weinig van bakken, terwijl ze hun klanten wel kosten aanrekenen. Er is dan ook niets verkeerd met beleggen in een goedkoop indexfonds dat domweg een aandelenindex zoals de Amerikaanse S&P500 volgt.

‘De meeste mensen zouden waarschijnlijk alleen indexfondsen moeten hebben’, zei Munger. ‘Dat is perfect rationeel voor iemand die niet te veel wil nadenken over de beurs en geen reden heeft om te geloven dat hij een goede stockpicker is. Waarom zou hij ook aandelen uitkiezen? Hij ontwerpt toch ook niet zijn eigen elektrische motor en zijn mixer?’

‘Als de wereld verandert, moet je ook veranderen’

Een goede belegger is als een kameleon die zich aanpast aan de veranderingen in de maatschappij. ‘Als je de wereld niet ziet zoals die is, is het alsof je een oordeel moet vellen door een vervormde lens’, benadrukt Munger. ‘Soms moet je je zienswijze veranderen.’

Een voorbeeld is de investering van Berkshire in het spoorwegbedrijf Burlington Northern Santa Fe. ‘Warren en ik hebben spoorwegbedrijven decennia gehaat. Maar de wereld veranderde. Finaal bleven vier grote spoorwegbedrijven in de VS over die van vitaal belang zijn voor de economie. We waren traag om die verandering te zien. Maar beter laat dan nooit. Het heeft ons miljarden opgeleverd.’

Berkshire is ook mee met de vergroening. Berkshire Energy is de grootste private investeerder in hernieuwbare energie in de VS. Al benadrukten Munger en Buffett dat ook fossiele brandstoffen nodig zijn. De oliereuzen Chevron en Occidental Petroleum zijn grote posities van Berkshire. Daar staat weer tegenover dat Berkshire onder impuls van Munger, die geboeid was door technologie, stevig inzette op de Chinese e-autobouwer BYD. Niet zonder eerst de notoir technofobe Buffett te overtuigen.

‘Vastgoed? De gebouwen vallen meestal niet om, de eigenaars wel’

Hoewel Munger zijn eerste miljoen verdiende met appartementen, zijn hij en Buffett geen liefhebbers van vastgoed. Berkshire Hathaway nam vorig jaar afscheid van zijn enige vastgoedverhuurder, Store Capital. De holding zit via Berkshire Home wel in het makelaarschap.

Munger en Buffett zagen al vlug in dat de renteklim die 1,5 jaar geleden begon nefast kon zijn voor met schulden beladen vastgoedspelers. ‘De Amerikaanse economie komt de rentestorm wel te boven. Ook de gebouwen zullen niet omvallen. Maar de eigenaars wel’, zei Munger. ‘Vooral commercieel vastgoed zit in een giftige cocktail. Shoppingcenters, kantoren: veel vastgoed zit in de problemen. De wanbetalingen zullen ook de banken pijn doen. We hebben geen speciale competentie in vastgoed. Daarom spenderen we bijna geen tijd om erover na te denken.’

Munger hield zijn vastgoed bescheiden. Hij leefde 60 jaar lang in het huis dat hij zelf ontwierp. ‘Ik wilde bewust geen leven leiden zoals de hertog van Westchester of zoiets’, vertelde hij in zijn laatste interview met CNBC. ‘Ik wilde mijn kinderen niet laten opgroeien in extreme weelde, maar hen de waarden van bescheidenheid en vlijt bijbrengen.’

Ook Buffett heeft nog altijd zijn bescheiden woning in Omaha uit 1958. Al resideert hij meestal in zijn landhuis op een site van 6 vierkante kilometer dat hij kocht in Illinois.

‘Crypto is als handelen in drollen’

Munger nam nooit een blad voor de mond, en dat zal de wereld van de cryptomunten geweten hebben. Hij vergeleek bitcoin ooit met ‘rattenvergif’ en ‘waardeloos, artificieel goud’. Hij nam aanstoot aan het nut van cryptomunten voor ‘kidnappers en afpersers’.

Tijdens de algemene vergadering van Berkshire vorig jaar opende hij opnieuw het vuur. ‘In mijn leven probeer ik dingen te vermijden die dom en kwaadaardig zijn en die mij een slecht figuur doen slaan. Bitcoin doet al die drie zaken.’ In een opiniestuk eerder dit jaar vroeg hij de Amerikaanse overheid cryptomunten te verbieden, omdat ze niet meer dan een gokmiddel zijn.

‘De forse kritiek van Munger op cryptomunten kan je ook ruimer zien: schoenmaker, blijf bij je leest’, zegt Millecam. ‘We houden al ruim 15 jaar vast aan de principes van waardebeleggen. Ook al kenden die lange tijd tegenwind door dalende rentes en de exuberante prijzen voor big tech- en andere groeiaandelen, private equity en sinds kort ook private debt. Spring niet op hypes. Hou vast aan principes en waarderingscriteria. Hoe aanlokkelijk het aanzuigeffect van een hype ook mag zijn.’

‘Ze hebben de jongen uit Omaha gekregen, maar Omaha niet uit de jongen’

Net als Buffett groeide Munger op in Omaha, een weinig swingende stad in het rurale Nebraska. Munger heeft zijn afkomst nooit verloochend, hoewel hij vrij snel naar Californië was verhuisd. ‘Al die ouderwetse waarden - familie eerst, ervoor zorgen dat je in een positie bent om anderen te helpen, voorzichtigheid, een morele verplichting om redelijk te zijn - zijn belangrijker dan rijk of belangrijk te zijn’, meende Munger, die honderden miljoenen wegschonk aan onderwijsinstellingen.

Bij het beleggen ging de eerlijkheid van bedrijfsleiders boven alles voor hem. Munger gruwde van gegoochel met boekhoudkundige winstdefinities - ‘ebitda’ (brutobedrijfswinst) mocht je voor hem vervangen door ‘bullshit’.

‘Blijf vrolijk ondanks tegenslagen’

Toen Munger in 2019 op de zakenzender CNBC gevraagd werd naar zijn geheim van een lang en gelukkig leven, was het antwoord ‘gemakkelijk, want zo eenvoudig’. ‘Wees niet te afgunstig of rancuneus. Leef binnen je financiële middelen. Blijf vrolijk ondanks tegenslagen. Ga om met betrouwbare mensen en doe wat je verondersteld wordt te doen. Al die eenvoudige regels werken prima om je leven te verbeteren.’

‍

Bron

De Tijd: De tien wijsheden van beurslegende Charlie Munger

Auteurs: Kris Van Hamme, Serge Mampaey

Datum: 01/12/2023

Afbeelding

Omschrijving: Charlie Munger in 2010

Datum: 5/5/2010

Bron: https://www.flickr.com/photos/nickwebb/4588663010/

Auteur: Nick Webb